NIERUCHOMOŚCI C.H.Beck, 6/2024
Alicja Sławińska
PROCEDURA WYDANIA POZWOLENIA WODNOPRAWNEGO
W PROCESIE INWESTYCYJNO – BUDOWLANYM
PODSTAWA PRAWNA I ISTOTA POZWOLENIA WODNOPRAWNEGO
Przepisy prawne dedykowane procedurze uzyskania pozwolenia wodnoprawnego zostały uregulowane w ustawie z dnia 20 lipca 2017r. – Prawo wodne[1] (dalej: „Prawo wodne” lub „Ustawa”). Wymieniony akt prawny reguluje: (i) gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi oraz (ii) sprawy własności wód oraz gruntów pokrytych wodami, a także zasady gospodarowania tymi składnikami jako mieniem Skarbu Państwa. Zasadniczym instrumentem zarządzania zasobami wodnymi jest procedura wydania zgód wodnoprawnych usystematyzowana w dziale dziewiątym (IX) Ustawy. Wprawdzie w treści art. 388 ust. 1 Prawa wodnego ustawodawca wymienia różne formy zgód wodnoprawnych, jednakże przedmiotowy artykuł został poświęcony w całości zagadnieniu wydania pozwolenia wodnoprawnego. Pozwolenie wodnoprawne wydawane w drodze decyzji administracyjnej odgrywa kluczową rolę w systemie kształtowania i zarządzania zasobami wodnymi w kraju. Spełnia ważną funkcję w różnych sektorach działalności, tj. rolnictwo, przemysł, ochrona środowiska czy rekreacja. Art. 389 i 390 Prawa wodnego zawiera zamknięty katalog przypadków wymagających uzyskania pozwolenia wodnoprawnego poprzedzającego realizację zamierzonej inwestycji budowlanej lub budowę urządzenia; pozwolenie wodnoprawne poprzedza wydanie decyzji inwestycyjnej w postaci pozwolenia na budowę. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pozwolenie wodnoprawne wymagane jest między innymi w następujących przypadkach:
— usługi wodne zdefiniowane w art. 35 Prawa wodnego,
— szczególne korzystanie z wód zdefiniowane w art. 34 Prawa wodnego,
— długotrwałe obniżenie poziomu zwierciadła wody podziemnej,
— rekultywacja wód powierzchownych i podziemnych,
— wykonanie urządzeń wodnych,
— regulacja wód, zabudowa potoków górskich oraz kształtowanie nowych koryt cieków naturalnych,
— zmiana ukształtowania terenu na gruntach przylegających do wód, mająca wpływ na warunki przepływu wód,
— prowadzenie przez wody powierzchniowe płynące oraz przez wały przeciwpowodziowe obiektów mostowych, rurociągów, przewodów w rurociągach osłonowych lub przepustów,
— prowadzenie przez śródlądowe drogi wodne oraz przez wały przeciwpowodziowe napowietrznych linii energetycznych i telekomunikacyjnych.
Portal internetowy Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie zawiera szereg praktycznych i przydatnych informacji dla wnioskodawcy zmierzającego do wydania pozwolenia wodnoprawnego obejmującego usługi czy urządzenia wodne[2]. Organem administracyjnym właściwym w sprawie zgód wodnoprawnych są stosowne organy Wód Polskich; organem właściwym w sprawie zgód wodnoprawnych jest Minister właściwy do spraw Gospodarki Wodnej, jeżeli wnioskodawcą są Wody Polskie. Wedle art. 397 ust. 3 pkt. 1a Prawa wodnego, organem właściwym w sprawach wydawania pozwoleń wodnoprawnych jest dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej Wód Polskich. Pozwolenia wodnoprawne wydawane są w drodze decyzji administracyjnej na czas określony, nie dłuższy niż 30 lat, liczony od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna; z zastrzeżeniem terminów ważności pozwoleń wodnoprawnych dla poszczególnych inwestycji przewidzianych w art. 400 ust. 3 Prawa wodnego. Wydawanie pozwoleń wodnoprawnych podlega opłatom skonkretyzowanym i sprofilowanym wedle charakteru realizowanych inwestycji w art. 398 Prawa wodnego. Od 1 stycznia 2024r. Minister Infrastruktury wprowadził w drodze obwieszczenia[3] nowe stawki opłat za wydawanie pozwoleń wodnoprawnych.
STRONA POSTĘPOWANIA W SPRAWIE O POZWOLENIE WODNOPRAWNE
Zgodnie z treścią art. 401 Prawa wodnego, Stroną postępowania w sprawach dotyczących pozwoleń wodnoprawnych jest wnioskodawca oraz podmioty, na które będzie oddziaływać zamierzone korzystanie z wód, lub podmioty znajdujące się w zasięgu oddziaływania planowanych do wykonania urządzeń wodnych. „Kwestię statusu strony w sprawie pozwolenia wodnoprawnego wyznacza przepis szczególny w stosunku do art. 28 k.p.a. – art. 401 ust. 1 p.w., który stanowi iż stronami w postępowaniu w sprawie pozwolenia wodnoprawnego są: wnioskodawca oraz podmioty, na które będzie oddziaływać zamierzone korzystanie z wód, lub podmioty znajdujące się w zasięgu oddziaływania planowanych do wykonania urządzeń wodnych. Tym samym nie sposób uznać za nieistotną kwestii zasięgu oddziaływania inwestycji, bowiem będzie miała ona znaczenie przy poprawnym ustalaniu kręgu stron postępowania.[4]” Przy ustalaniu kręgu stron postępowania o wydanie pozwolenia wodnoprawnego, organ kieruje się treścią przepisu art. 401 i nast. Prawa wodnego o charakterze lex specialis względem ogólnego przepisu art. 28 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. – Kodeks postępowania administracyjnego (dalej: „k.p.a.”)[5]. W rezultacie krąg stron postępowania został przez ustawodawcę ograniczony do zakresu zdefiniowanego w powołanym przepisie szczególnym.
Ważnym zagadnieniem jest właściwe rozumienie przesłanki oddziaływania zamierzonej inwestycji poprzez odpowiedź na postawione niżej pytania:
(i) na jakie podmioty może oddziaływać zamierzone korzystanie z wód oraz,
(ii) jakie podmioty znajdują się w zasięgu oddziaływania urządzeń wodnych objętych wnioskiem.
Zgodnie z tezą wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie „Dla przyjęcia, że przesłanka pozostawania nieruchomości w zasięgu oddziaływania planowanej inwestycji została spełniona, nie jest konieczne ustalenie, że planowane nadsypanie terenu faktycznie, realnie i bezpośrednio będzie oddziaływać na daną nieruchomość, bowiem wystarczające jest ustalenie, że planowane prace mogą choćby pośrednio oddziaływać na daną nieruchomość sąsiednią lub jej część.[6]” Wyłącznie rzetelna i wnikliwa analiza dokumentu w postaci operatu wodnoprawnego pozwala na określenie zakresu oddziaływania zamierzonej inwestycji. Z uwagi na kluczową rolę operatu wodnoprawnego, dokumentowi została poświęcona odrębna część artykułu.
Postępowanie o wydanie pozwolenia wodnoprawnego charakteryzuje się również swoją specyfikacją w przedmiocie zawiadamiania uczestniczących stron o tymże postępowaniu administracyjnym. W myśl art. 401 ust. 3 Prawa wodnego, jeżeli liczba stron w postępowaniu w sprawach dotyczących pozwolenia wodnoprawnego przekracza dziesięć (10), do stron innych niż wnioskodawca stosuje się art. 49 k.p.a., tj. zawiadomienie poprzez publiczne obwieszczenie. Zawiadomienie w tymże trybie publicznym traktuje się za skuteczne z upływem czternastu (14) dni od dnia obwieszczenia. Kolejnym charakterystycznym rozwiązaniem przyjętym w postępowaniu o wydanie pozwolenia wodnoprawnego jest co do zasady brak możliwości wszczęcia jak i udziału organizacji społecznych poprzez wyłączenie stosowania art. 31 k.p.a. Przy stosowaniu art. 402 ust. 1 Prawa wodnego należy jednakże zachować ostrożność, albowiem z uwagi na implementację regulacji unijnych dyrektyw czy konwencji, wyłącznie udziału organizacji społecznych nie musi być automatyczne ani definitywne – „Organy obu instancji wadliwie przyjęły, że stosowanie art. 31 k.p.a. w postępowaniach o udzielenie pozwolenia wodnoprawnego jest co do zasady wyłączone.[7]”
Konkludując, ustalanie kręgu stron postępowania o wydanie pozwolenia wodnoprawnego rządzi się opisaną wyżej specyfiką dedykowaną dla procedury wodnoprawnej, o której należy pamiętać w czasie ubiegania się o pozwolenie wodnoprawne.
OPERAT WODNOPRAWNY
Operat wodnoprawny jest dokumentem, którego treść oraz wymogi formalne zostały zdefiniowane w art. 408 i 409 Prawa wodnego; stanowi jeden z kluczowych dokumentów obligatoryjnie załączonych do wniosku o wydanie pozwolenia wodnoprawnego, które zostały enumeratywnie wymienione w art. 407 ust. 2 Prawa wodnego. Podstawową funkcją dokumentu jest formułowanie zasad gospodarowania wodami na danym obszarze czy terenie oraz ochrona i zrównoważenie wykorzystania zasobów wodnych. Zawiera on dane na temat planowania i wykorzystywania zasobów wodnych w sposób uwzględniający specyfikę prowadzonej działalności wodnej oraz zmierzający do zachowania równowagi w gospodarce wodnoprawnej. Operat wodnoprawny stanowi obligatoryjny element dokumentacji załączonej do wniosku o pozwolenie wodnoprawne, o którym mowa w art. 407 ust. 2 pkt. 1 Prawa wodnego wraz z opisem prowadzenia zamierzonej działalności niezawierającym określeń specjalistycznych. Według tezy wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 28 listopada 2019r. – „Podczas opracowywania operatu wodnoprawnego najważniejszym jest, aby zawierał on te wszystkie elementy, które rzutują na prawidłowe ustalenie danych w udzielanym pozwoleniu wodnoprawnym. Przepis art. 409 ust. 1 p.w. wskazuje jakie informacje powinien zawierać operat wodnoprawny, ale wyraźnie stwierdza, że zawartość ta powinna być dostosowana do rodzaju działalności, której dotyczy pozwolenie wodnoprawne.[8]” W myśl art. 408 Prawa wodnego, operat wodnoprawny sporządza się pisemnie w formie opisowej i graficznej, a także na informatycznych nośnikach danych jako dokument tekstowy, a część graficzną operatu w postaci plików typu rastrowego (PDF) lub plików w formacie wektorowych danych przestrzennych, odwzorowanych w jednym z obowiązujących układów współrzędnych geodezyjnych.
Wskazuje się, że operat wodnoprawny nie stanowi opinii biegłego, a organ administracyjny badający dokumentację celem wydania pozwolenia wodnoprawnego, nie jest w żaden sposób związany jego treścią, w szczególności z przedmiocie zasięgu oddziaływania zamierzonego korzystania z wód. Zgodnie z tezą wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w z dnia 28 października 2020r. – „Operat wodnoprawny, pomimo że powinien być przygotowywany przez osobę posiadającą wiadomości specjalne i odpowiednie doświadczenie nie jest opinią biegłego, lecz dokumentem prywatnym, który stanowi dowód podlegający ocenie także w trybie zasad ogólnych postępowania dowodowego, gdyż musi opierać się na prawidłowych, rzetelnych i dających się zweryfikować organowi i stronom postępowania danych dotyczących przedmiotu opracowania.[9]” Równolegle zaznacza się, iż z uwagi na doświadczenie oraz wiedzę organów weryfikujących operat wodnoprawny, podważenie mocy dowodowej operatu wodnoprawnego nie w każdym przypadku będzie wiązało się z koniecznością przeprowadzenia dowodu w postaci opinii biegłoego. W razie powzięcia wątpliwości co do danych czy wyliczeń zawartych w operacie wodnoprawnym, organ weryfikujący jego treść pozostaje uprawniony do zwrócenia się do wnioskodawcy z prośba o wyjaśnienie powstałej kwestii niezrozumiałej.
INSTYTUCJA PRZYRZECZENIA POZWOLENIA WODNOPRAWNEGO (PROMESA)
Decyzję administracyjną z tytułu przyrzeczenia pozwolenia wodnoprawnego, o którym mowa w art. 412 Prawa wodnego, z określonym terminem jego ważności wydaje organ właściwy miejscowo do wydawania zgód wodnoprawnych. „Przedmiotowe przyrzeczenie stanowi instytucję mającą zapewnić inwestorowi uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego w przyszłości. Zgodnie bowiem z art. 412 ust. 5 pr. wod. w okresie ważności przyrzeczenia, o którym mowa w ust. 1, organ właściwy w sprawie zgód wodnoprawnych nie może odmówić wydania pozwolenia wodnoprawnego, chyba że zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 399 pr. wod. Ocena czy inwestor chce uzyskać przyrzeczenie zależy wyłącznie od niego i od sytuacji w jakiej się znajduje. Może być ono potrzebne np. do uzyskania kredytu czy przygotowania inwestycji.[10]” W tym kontekście instytucja promesy pozwolenia wodnoprawnego wydaje się niezwykle przydatnym narzędziem dla polityki korporacyjnej spółki ubiegającej się o tzw. zewnętrzne finansowanie zamierzonej inwestycji budowlanej. Rozwiązaniem legislacyjnym w postaci promesy mogą być zainteresowane nowatorskie farmy fotowoltaiczne posadowione na zbiorniku wodnym (wykorzystanie wody do celów energetyki poprzez zlokalizowanie farmy fotowoltaicznej na zbiorniku wodnym) czy deweloperzy zorientowani na realizację inwestycji komercyjnych np. hal magazynowych, produkcyjnych, dla których przewidziano wymóg zgody wodnoprawnej przed wydaniem pozwolenia na budowę w zależności od uwarunkowań związanych ze specyfiką konkretnej inwestycji budowlanej.
Zgodnie z treścią art. 412 ust. 3 Prawa wodnego, w procesie przebiegu wydania promesy stosuje się przepisy dedykowane dla zgód wodnoprawnych, tj. art. 389-393 oraz 395-411 Prawa wodnego (bez zastrzeżenia o odpowiednim czy analogicznym stosowaniu) – wymienione wyżej przepisy w przebiegu wydania przyrzeczenia wodnoprawnego stosuje się wprost i bez dodatkowej modyfikacji. W rezultacie do wniosku o udzielenie promesy wodnoprawnej załącza się tożsame dokumenty jak w przypadku pozwolenia wodnoprawnego poza poświadczeniem uiszczenia stosownej opłaty przewidzianej w art. 398 Prawa wodnego. Postępowanie w sprawie udzielenia przyrzeczenia przebiega tożsamo jak postępowanie o udzielenie pozwolenia wodnoprawnego, w szczególności pod kątem ustalania kręgu stron i trybu ich zawiadamiania, jak i weryfikacji, których dokonać powinien organ administracji. Zgodnie z dyspozycją art. 388 ust. 2 pkt. 1 Prawa wodnego należy pamiętać, że przed wydaniem pozwolenia na budowę konieczne jest legitymowanie się przez inwestora pozwoleniem wodnoprawnym, a nie przyrzeczeniem wodnoprawnym, który stanowi wyłącznie rozwiązanie tymczasowe. Konkludując, zaproponowane przez ustawodawcę rozwiązanie ocenić należy pozytywnie już chociażby z tego względu, iż pozostawia potencjalnym inwestorom wybór z jego skorzystania lub zaniechania. Wprowadzona regulacja stanowi ulepszenie procesu inwestycyjno – budowlanego zarówno dla przyszłych deweloperów jak i organów administracyjnych udzielających takiego przyrzeczenia.
CHARAKTERYSTYKA POZWOLENIA WODNOPRAWNEGO
Pozwolenie wodnoprawne nie jest udzielane dla zamierzenia budowlanego, lecz dotyczy poszczególnych urządzeń wodnych czy usług wodnych związanych z planowaną inwestycją. W art. 403 ust. 1 Prawa wodnego zostały wskazane obligatoryjne elementy pozwolenia wodnoprawnego, czyli cel projektowanych do wykonania urządzeń wodnych i innych robót, cel i zakres korzystania z wód, warunki wykonywania uprawnienia oraz obowiązki niezbędne ze względu na ochronę zasobów środowiska, interesów ludności i gospodarki, w zasięgu oddziaływania zamierzonego korzystania z wód lub planowanych do wykonania urządzeń wodnych. „W pozwoleniu wodnoprawnym zawiera się opis urządzenia wodnego, w tym podstawowe parametry charakteryzujące to urządzenie i warunki jego wykonania oraz jego lokalizację za pomocą informacji o nazwie lub numerze obrębu ewidencyjnego z numerem lub numerami działek ewidencyjnych oraz współrzędnych.[11]” W art. 403 ust. 2 ustawodawca skonkretyzował obowiązki inwestora w dostosowaniu do rodzaju działalności, której dotyczy pozwolenie wodnoprawne, poprzez zastrzeżenie szczegółowych parametrów dla ilości pobieranej wody, ilości wód opadowych lub roztopowych, ilości ścieków itp. Każdą sprawę należy rozpatrywać przez pryzmat wnikliwej analizy konkretnego stanu faktycznego oraz specyfiki działalności prowadzonej przez zakład, o czym świadczą przywołane poniżej przykłady. Spółka prowadząca hodowlę i udój krów mlecznych, podczas mycia urządzeń produkuje ścieki przemysłowe. Powstałe w opisany sposób ścieki przemysłowe odprowadza do szczelnego zbiornika, a ostatecznie do oczyszczalni ścieków (działa w ramach pozwolenia wodnoprawnego). Ze względów ekonomicznych pojawiło się pytanie, czy zakład mleczny jest uprawniony do przekazania wyprodukowanych ścieków przemysłowych rolnikom i jakie formalności powinny zostać spełnione przez spółkę lub rolników? Odpowiedź wymaga znajomości specyfiki badanej materii wodnoprawnej – „Ścieki z mycia urządzeń udojowych zawierające detergenty nie mogą być przeznaczone do rolniczego wykorzystania. Zatem Spółka nie może ich przekazać do rolniczego wykorzystania. (…) Jeżeli ścieki te nie będą zawierały substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego i będą dotrzymane ww. parametry, będą mogły być wykorzystane rolniczo. Zatem, kwalifikacja ścieków jako nadających się do rolniczego wykorzystania będzie uzależniona od stosowanych przy myciu urządzeń środków (…)[12]” Kolejnym exemplum materii wodnoprawnej, której stosowanie w praktyce pozostawia szerokie pole interpretacyjne w kontekście prowadzonej działalności gospodarczej to przykład pomostu jako urządzenia wodnego. Pomost składa się z trzech niezależnych części; dwie pierwsze przymocowane do gruntu, a trzecia część przymocowana do pozostałych służy do pływania po wodach. Wnikliwa analiza konstrukcji oraz funkcji urządzenia kwalifikowanego pierwotnie jako pomost będący urządzeniem wodnym uległ zmianie – „W przedstawionym przypadku pomostem są wyłącznie dwie części, które będą zamocowane do gruntu, natomiast część trzecia jest urządzeniem pływającym. Z uwagi na to, że przedmiotowy pomost służy do cumowania urządzenia pływającego, to nie jest pomostem rekreacyjnym ale przystanią. Legalizacji wymaga zatem przystań, składająca się z pomostu, do którego przybija statek (urządzenie pływające) oraz akwenu i gruntu niezbędnego do postoju tego statku i ewentualnie drogi podejścia do przystani.[13]” Uzupełnieniem wywodu jest wskazanie, że pomost może być traktowany nie tylko jako urządzenie wodne, ale również obiekt budowlany w pojęciu art. 3 pkt. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. – Prawo budowlane[14] (dalej: „Prawo budowlane”). Zaprezentowane przykłady ukazują jakim poziomem wiedzy oraz wnikliwości organy administracyjne muszą kierować się na co dzień w celu prawidłowej legalizacji urządzeń wodnoprawnych czy inwestycji wymagających korzystania z wód lub mogących mieć wpływ na stan wód.
Zarówno wykładnia literalna jak i celowościowa przepisów Prawa wodnego jednoznacznie sygnalizuje, iż wyłącznie przesłanki odmowy wydania pozwolenia wodnoprawnego zastrzeżone w art. 399 Prawa wodnego uprawniają organ administracyjny do wydania negatywnej decyzji administracyjnej. Zdefiniowany w art. 399 Prawa wodnego katalog przesłanek jest katalogiem zamkniętym i nie może być interpretowany w sposób rozszerzający przez organ administracyjny kompetentny do wydania pozwolenia wodnoprawnego. Stanowisko potwierdza teza wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 10 października 2019r. – „Wydanie decyzji pozytywnej jest zasadą, jeśli tylko spełnione są warunki wskazane w p.w., zaś odmowa wydania pozwolenia na budowę następuje wówczas, gdy spełnione są negatywne przesłanki z art. 399 pkt 1 p.w.[15]” W rezultacie pozwolenie wodnoprawne nie ma charakteru aktu uznaniowego, lecz stanowi wyważoną decyzję kompetentnego organu administracyjnego w oparciu o załączoną dokumentację techniczną – „Organy nie mają do dyspozycji luzu decyzyjnego, a zobligowane są odmówić wydania pozwolenia wodnoprawnego w sytuacji stwierdzenia, że uprzednio nałożone w udzielonym pozwoleniu warunki nie zostały przez obecnie wnioskujący podmiot zrealizowane.[16]” W praktyce nie każde niewywiązywanie się z obowiązków nałożonych w pozwoleniu wodnoprawnym automatycznie rodzi konsekwencję w postaci odmowy wydania nowego pozwolenia wodnoprawnego. Przykładem jest zakład z pozwoleniem wodnoprawnym na odprowadzanie ścieków wylotem do rzeki sąsiadującej z siedzibą zakładu. W pozwoleniu wodnoprawnym zastrzeżono obowiązek zakładu do wykonywania pomiarów ścieków w konkretnej ilości w roku kalendarzowym, czego zakład zaniechał. Organy administracyjne nie stwierdziły żadnej nieprawidłowości zakładu w czasie reżimu pierwotnego pozwolenia wodnoprawnego, albowiem konieczność wykonywania badania próbek ścieków jako taka nie została wyszczególniona wśród obowiązków zdefiniowanych w art. 403 ust. 1 i 6 Prawa wodnego, a stanowi jeden z warunków wykonywania uprawnień ustalonych w pozwoleniu wodnoprawnym[17].
W treści pozwolenia wodnoprawnego zastrzega się, że nie rodzi ono praw do nieruchomości i urządzeń wodnych koniecznych do jego realizacji oraz nie narusza prawa własności i uprawnień osób trzecich przysługujących wobec tych nieruchomości i urządzeń. Konstrukcja zapisu prawnego dedykowana dla pozwolenia wodnoprawnego jest analogiczna jak w przypadku istoty decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu uregulowanej w art. 59 i nast. ustawy z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym[18] (dalej: „Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym”) – „Podmiot występujący o ustalenie warunków zabudowy nie musi w ogóle legitymować się prawem do terenu objętego wnioskiem. Tym samym, co do zasady, nie bada się w tym postępowaniu stosunków własnościowych.[19]” W świetle przywołanej regulacji prawnej pojawia się pytanie czy zakład może uzyskać pozwolenie wodnoprawne na gruncie, do którego nie przysługuje mu prawo własności czy inne prawo do dysponowania nieruchomością typu najem, dzierżawa czy użyczenie. Według treści art. 393 ust. 5 Prawa wodnego zakładowi, który nie uzyskał praw do nieruchomości lub urządzeń koniecznych do realizacji pozwolenia wodnoprawnego, nie przysługuje roszczenie o zwrot nakładów poniesionych w związku z otrzymaniem pozwolenia np. kosztów związanych z postępowaniem wodnoprawnym. W efekcie pojawia się pytanie czy wydanie pozwolenia wodnoprawnego przy braku tytułu prawnego do nieruchomości, również w przypadku wyraźnego sprzeciwu właściciela nieruchomości, jest możliwe i zgodne z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa. Odpowiedzi należy poszukiwać w zamkniętym katalogu przyczyn odmowy udzielenia pozwolenia wodnoprawnego wskazanego w art. 399 Prawa wodnego – „Tezę tę potwierdza treść art. 399, który wskazuje w sposób wyczerpujący sytuacje, w których organ może odmówić udzielenia pozwolenia wodnoprawnego (…) Tezę o braku możliwości odmowy wydania pozwolenia wodnoprawnego nawet przy sprzeciwie właściciela nieruchomości wzmacnia również treść art. 407 ust. 2 ustawy Prawo wodne, gdzie wskazano na obligatoryjne załączniki do wniosku o udzielenie pozwolenia wodnoprawnego.[20]” W zaprezentowanej sytuacji brak tytułu do władania czy dysponowania nieruchomością przez wnioskodawcę nie stanowi żadnej przeszkody prawnej czy formalnej dla wydania odmownej decyzji administracyjnej w postaci pozwolenia wodnoprawnego.
Realia rynku nieruchomościowego oraz towarzyszące mu okoliczności wielokrotnie pokazały, że zmiana podmiotu inwestora w toku wykonywania przedsięwzięcia budowlanego nie stanowi odosobnionego zjawiska. Dla takiej okoliczności ustawodawca przewidział procedurę przeniesienia pozwolenia wodnoprawnego w trybie art. 411a Prawa wodnego, która pozwala stronom zaangażowanym w realizację inwestycji na swobodną cesję omawianego pozwolenia wodnoprawnego wedle potrzeb wewnętrznej polityki inwestorów. Konstrukcja legislacyjnego rozwiązania zobowiązuje organ administracyjny – za zgodą strony, na której rzecz wydano pozwolenie wodnoprawne – do przeniesienia pozwolenia wodnoprawnego na rzecz innego podmiotu, jeżeli ten podmiot przyjmuje wszystkie warunki określone w tym pozwoleniu wodnoprawnym. Czynność wyżej opisanego przeniesienia następuje w drodze decyzji administracyjnej. W procedurze uregulowanej w art. 411a Prawa wodnego ustawodawca w nie zastrzegł zakazu czynności prawnej w postaci kilkukrotnego przeniesienia pozwolenia wodnoprawnego. Zgodnie z łacińską regułą quod lege non prohibitum, licitum est[21], instytucja cesji pozwolenia wodnoprawnego zezwala na dowolne przenoszenie omawianej zgody wodnoprawnej w okresie jej ważności. Opisaną instytucję przeniesienia pozwolenia wodnoprawnego należy rozróżnić z przejęciem praw i obowiązków wynikających z pozwolenia wodnoprawnego w trybie art. 411 Prawa wodnego w wyniku następstwa prawnego zakładu. Z uwagi na rangę instytucji pozwolenia wodnoprawnego oraz eliminację stanów rzeczywistych sprzecznych z treścią analizowanej zgody wodnoprawnej, ustawodawca przewidział wygaśnięcie, cofnięcie i ograniczenie pozwolenia wodnoprawnego. Po spełnieniu się przesłanek zastrzeżonych w przepisach Prawa wodnego, stwierdzenie wygaśnięcia, cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia wodnoprawnego następuje w drodze decyzji administracyjnej wydawanej na wniosek lub z urzędu. Organ administracyjny został wyposażony w ważne uprawnienie w postaci nakładania na inwestora w drodze decyzji administracyjnej obowiązku usunięcia negatywnych skutków w środowisku wynikłych z wykonywania pozwolenia wodnoprawnego lub powstałych w wyniku działalności prowadzonej nizgodnie z warunkami zastrzeżonymi w pozwoleniu wodnoprawnym. Opisane kompetencje w sposób pozytywny kształtują zasoby wodnoprawne i przywracają równowagę w gospodarce wodnej.
PODSUMOWANIE
W przypadku potencjalnego zaangażowania elementów wodnoprawnych w realizowane przedsięwzięcie deweloperskie, odpowiedzialny inwestor powinien rozważyć złożenie wniosku o wydanie zgody wodnoprawnej, a w braku pewności zwrócić się do nadzoru wodnego celem wyjaśnienia czy planowana inwestycja wymaga wydania uprzedniego pozwolenia wodnoprawnego. Zadaniem organów administracyjnych oraz regulacji wodnoprawnych jest utrzymanie wyważonej polityki wodnoprawnej, która zapewnia realizację inwestycji budowlanych zgodnie z literą prawa przy jednoczesnej dbałości o interes i dobro powszechne obywateli.
Partner Zarządzający AS LAW FIRM
Radca Prawny Alicja Sławińska
[1]Dz. U. z 2017 poz. 1121, ze zm.
[2]Pozwolenie wodnoprawne (wody.gov.pl) (dostęp: 17.02.2024r.)
[3]M. P. z 2023 poz. 693, ze zm.
[4]Wyrok NSA z dnia 28 października 2020r. (II OSK 2593/20, LEX nr 3090586)
[5]Dz. U. z 2023 poz. 775, ze zm.
[6]Wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 9 czerwca 2021r. (II SA/Rz 269/21, LEX nr 3206089)
[7]Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 4 marca 2022r. (III SA/Po 1214/21, LEX nr 3366038)
[8]Wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 28 listopada 2019r. (II SA/Rz 998 /19, LEX nr 2778177)
[9]Wyrok NSA z dnia 28 października 2020r. (II OSK 2593/20, LEX nr 3090586)
[10]M. Sługocka, Na czym polega przyrzeczenie wydania pozwolenia wodnoprawnego? (LEX nr QA 1102657)
[11]Wyrok WSA w Białymstoku z dnia 19 czerwca 2019r. (II SA/Bk 273/19, LEX nr 2692378)
[12]P. Ćwiek, Czy spółka prowadząca hodowlę krów mlecznych może przekazać ścieki rolnikom? (LEX nr QA 2254491)
[13]L. Osuch – Chacińska, Czy pomost w całości powinien być potraktowany jako urządzenie wodne? (LEX nr QA 1685842)
[14]Dz. U. 2023 poz. 2029, ze zm.
[15]Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 10 października 2019r. (II SA/Po 973/18, LEX nr 2736201)
[16]Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 18 maja 2022r. (II SA/Gd 49/22, LEX nr 3360231)
[17]M. Wyszogrodzki, Czy organ może odmówić wydania pozwolenia, ponieważ zakład nie wywiązywał się z obowiązków nałożonych w poprzednim pozwoleniu wodnoprawnym? (LEX nr QA 2223880)
[18]Dz. U. z 2023 poz. 977, ze zm.
[19]Wyrok WSA w Olsztynie z dnia 17 sierpnia 2023r. (II SA/Ol 355/23, LEX nr 3601576)
[20]A. Sznajder, Pozwolenie wodnoprawne na cudzym gruncie. Czy można uzyskać pozwolenie wodnoprawne przy sprzeciwie właściciela nieruchomości? Pozwolenie wodnoprawne na cudzym gruncie. Czy można uzyskać pozwolenie wodnoprawne przy sprzeciwie właściciela nieruchomości? – Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych dr Agnieszka Sznajder dr Jakub Sznajder (kancelariasznajder.pl) (dostęp: 17.02.2024)
[21]czego prawo nie zakazuje, jest dozwolone po łacińsku, tłumaczenie (glosbe.com) (dostęp: 15.02.2024)
